Voetbal wordt continu verheerlijkt als de grote verbindende kracht van de samenleving. In de realiteit veroorzaakt georganiseerd voetbal routinematig publieke lasten, veiligheidsschade en normverval dit terwijl de economische baten vooral bij een kleine commerciële bovenlaag terechtkomen. Het is tijd om subsidies en privileges aan betaald voetbal in te trekken en middelen te herverdelen naar activiteiten die écht maatschappelijke meerwaarde bieden.

Supportersgeweld en kosten voor de openbare orde

Supportersgeweld is geen zeldzaam incident maar een structureel veiligheidsprobleem. Risicowedstrijden veroorzaken rellen, vernielingen en een intensieve inzet van politie en gemeentelijke diensten. Die inzet is niet vrijblijvend: gemeenten dragen extra kosten voor beveiliging, herstel en coördinatie, en politiecapaciteit wordt verschoven van andere prioriteiten naar voetbalappeasement. Het gevolg is minder publieke veiligheid elders en hogere lokale lasten.

• Feit: Risicowedstrijden vereisen structurele inzet van politie en gemeenten, met jaarlijkse kosten die in de miljoenen lopen.
• Praktijkvoorbeeld: Grote derby’s en internationale wedstrijden leiden regelmatig tot rellen en grootschalige politieoptredens; gemeenten staan daarna vaak met schadeclaims en extra herstelkosten.

Het publieke veiligheidsbudget is schaars. Het lijkt onlogisch om buitensporige beveiligingskosten te blijven vergoeden voor een commerciële activiteit waarvan een handvol partijen het grootste voordeel plukt.

Wie profiteert echt van betaald voetbal

Betaald voetbal genereert geld, maar wie krijgt dat geld? De economische bijdrage van betaald voetbal wordt vaak aangehaald, met een totale geschatte impact van ongeveer €2 miljard per jaar in Nederland en een bereik van miljoenen supporters. Maar deze opbrengsten zijn geconcentreerd:

• Topclubs, sponsors en media vangen het grootste deel van commerciële inkomsten.
• Gemeenten en belastingbetalers betalen voor infrastructuur, openbare orde en subsidies.
• Lokale gemeenschappen zien vaak weinig structureel maatschappelijk rendement terug.

Kort gezegd: het narratief dat voetbal breed maatschappelijke welvaart creëert is misleidend zonder de verdeling van kosten en baten transparant te maken.

Slechte rolmodellen en criminaliteitsgevallen

Voetbalhelden zijn rolmodellen totdat ze dat niet meer zijn. De sport kent herhaalde gevallen waarbij (ex-)spelers betrokken raakten bij criminele activiteiten, drugsdossiers of ernstige integriteitskwesties. Zulke affaires worden breed uitgemeten en tasten het idee aan dat sport automatisch morele waarden overdraagt.

• Gevolg: Voor jongeren ontstaat de boodschap dat uitzonderlijk talent morele fouten kan compenseren. Dit ondermijnt opvoeding en normbesef.
• Publieke perceptie: Wanneer topspelers ongestraft doorgaan met grensoverschrijdend gedrag, vermindert dat vertrouwen in sportiviteit en voorbeeldfunctie.

Als we publieke middelen blijven steken in een sector die zulke signalen normaliseert, financieren we impliciet diezelfde normvervaging.

Racisme, seksisme en toxische machocultuur

Structurele problemen rond racisme, seksisme en machogedrag blijven in voetbal jaar na jaar terugkomen. Spreekkoren, uitsluiting en agressief fan-gedrag worden door toezichthouders en clubs soms te traag of te vrijblijvend aangepakt. De sport reproduceert zo schadelijke stereotypen in plaats van ze te corrigeren.

• Effect op samenleving: Het normaliseren van racistische of seksistische uitingen ondermijnt inclusie-initiatieven en zendt foute signalen naar jonge sporters en supporters.
• Beleidsvraag: Publieke geldstromen mogen niet langer onvoorwaardelijk verspreid worden naar organisaties die structurele gedragsproblemen niet effectief aanpakken.

Hervormen werkt niet voldoende

Campagnes, educatieprogramma’s en stadionverboden zijn noodzakelijke maatregelen, maar ze zijn pleisters op een systeem dat ongelijk verdeelde voordelen en ingebakken schadelijke culturen produceert. De bestaande machtsverhoudingen — commerciële belangen, mediacultuur en politiek beperkte controle — beschermen de status quo. Daarom zijn kleine hervormingen onvoldoende; er is behoefte aan toetsing van de publieke steun zelf.

Concrete beleidsvoorstellen

1. Stop directe subsidies aan commerciële clubs
   • Geen structurele gemeentelijke of provinciale subsidie zonder aantoonbare, meetbare maatschappelijke tegenprestatie.
2. Eis volledige kostentoerekening voor veiligheidsinzet
   • Clubs en commerciële organisatoren betalen een eerlijke bijdrage aan de reële veiligheids- en herstelkosten rond evenementen.
3. Geen gratis gebruik van publieke ruimte voor commerciële voetbalactiviteiten
   • Openbare voorzieningen en locaties mogen niet langer gratis of tegen sterk gereduceerd tarief ter beschikking worden gesteld zonder maatschappelijke tegenprestatie.
4. Transparantie en maatschappelijke toetsing van sponsordeals
   • Sponsoring door partijen met dubieuze maatschappelijke voetafdruk wordt aan strengere regels onderworpen.
5. Herverdeling van middelen naar individuele en kleinschalige sportinitiatieven
   • Meer subsidies voor sporten en projecten die aantoonbaar bijdragen aan gezondheid, inclusie en veiligheid in wijken.

Slotwoord

Voetbal is geen onveranderlijk cultureel recht, maar een georganiseerde activiteit die door beleidskeuzes in stand wordt gehouden. Als die keuzes structureel meer schade dan baten opleveren, dan is het onze plicht ze te heroverwegen. Het intrekken van subsidies en privileges voor betaald voetbal is geen aanval op sport in het algemeen. Het is een gerichte stap om publieke middelen eerlijker en effectiever in te zetten voor veiligheid, inclusie en maatschappelijke veerkracht.